Deze week bekeek ik de nieuwe website van Npuls een samenwerkingsverband waarin mbo, hbo en universiteiten hun krachten bundelen om de onderwijssector in Nederland toekomstbestendig te maken.
Een van de programma onderdelen gaat over het delen en hergebruiken van (digitaal) leermateriaal. Dat is een idee waar mijn collega en ik al vrij lang mee rondlopen. Als ontwikkelaars en vernieuwers van opleidingen en curricula krijgen wij inzicht in benodigde kennis en vaardigheden voor verschillende opleidingen. En in de mogelijkheden voor delen en hergebruik. Vaak hebben we tegen elkaar gezegd: daar zou eigenlijk een kennisbank voor moeten komen waar opleidingen uit kunnen putten. Goed dat er vanuit Npuls en ook vanuit ROC’s zoals ROC van Amsterdam nu concreet aan gewerkt wordt.
Tegelijkertijd weten wij ook dat de praktijk weerbarstig is. In veel MBO en HBO opleidingen zijn de ondersteunende kennis en vaardigheden geïntegreerd in leerlijnen of modules. Docenten zijn gewend om hiervoor eigen leermateriaal te maken en/of met het team een methode te kiezen die hen het beste bevalt. Zodat de situatie ontstaat dat op verschillende plekken dezelfde kennisonderdelen en vaardigheidstrainingen worden aangeboden maar in een ander jasje of via een andere methode. Deze curriculumopzet met geïntegreerde, dus ook ‘verstopte’ kennis en vaardigheden maakt inpassen van al bestaand leermateriaal en delen en uitwisselen daarvan lastig.
Voor uitwisseling en hergebruik van open leermateriaal denken wij dat meer nodig is dan de digitale beschikbaarheid ervan. Namelijk een andere toekomstbestendige modulaire curriculumopbouw waarin:
modules gericht zijn op het leren van authentieke beroepstaken (of skills) op een bepaald niveau
met daaraan gekoppeld (maar niet geïntegreerd) ondersteunende kennis en vaardigheden die je nodig hebt om deze taken op dat niveau uit te kunnen voeren.
Juist in de ondersteunde kennis en vaardigheden zitten de mogelijkheden om te hergebruiken en uit te wisselen.
Wij gebruiken daarom in onze praktijk bij curriculumontwerp en vormgeving van modules het leertakenmodel. Dit model is gebaseerd op het 4C/ID ontwerpmodel. Met behulp van de leertaken leren studenten hoe ze een authentieke beroepssituatie professioneel moeten aanpakken. Hiervoor hebben ze ondersteunende kennis en vaardigheden nodig.
Bijvoorbeeld: studenten in een zorgopleiding leren in een module via leertaken om een zorgplan op te stellen. Hiervoor hebben ze ondersteunende kennis en vaardigheden nodig. Denk aan kennis van ziektebeelden en anatomie, positieve gezondheid en de vaardigheid om gesprekken te voeren.
Deze kennis en vaardigheden ontwerpen en ontwikkelen we als losse bouwstenen zodat ze makkelijk opnieuw zijn te gebruiken en ook uitgewisseld zouden kunnen worden met andere opleidingen. De losse elementen zijn bovendien makkelijk aan te vullen en te actualiseren als de beroepstaak en daarmee ook de leertaak verandert.
Hergebruik en delen van leermateriaal vraagt dus naast de ontwikkeling en digitale beschikbaarheid van het leermateriaal om een goed doordacht en toekomstbestendig curriculumontwerp met bijbehorend didactisch concept.