Wij werken veel met docenten in het MBO die in de onderwijsvernieuwing aan de slag willen met het 4C/ID model en met op dit ontwerpmodel gebaseerde integrale beroepstaken of hele taken.
Werken met 4C/ID is een pittige klus voor docenten. Wij hebben hiervoor een vereenvoudigd ontwerpmodel bedacht: het leertakenmodel. Waarbij wij werken met opeenvolgende leertaken die verschillen in ingebouwde moeilijkheidsgraad en met ons playbook.
Ook in deze vereenvoudigde versie zijn er aspecten waar we met docenten veel aandacht aan besteden bij het ontwerpen met geïntegreerde beroepstaken. In de kern gaat het daarbij om;
- Het van “buiten naar binnen” principe
- Ontwerpen vanuit het leren van de student en op basis van de stappen die een lerende op zijn of haar niveau moet nemen
1. Het van “buiten naar binnen” principe
Van buiten naar binnen betekent dat je het onderwijs ontwerpt vanuit de toepassing (buiten) naar de benodigde kennis (binnen).
Een voorbeeld. In veel technische opleidingen zit het vak materiaalkennis. Studenten leren hier vaak eerst alle eigenschappen van materialen. Vervolgens komen toepassingen aan bod.
Dit is van binnen naar buiten: eerst de inhoud (kennis) dan de toepassing.
Andersom begin je het leerproces met de toepassing (buiten). Je vraagt studenten bijvoorbeeld: als je een autobumper zou moeten ontwerpen welk materiaal zou je hier dan het beste voor kunnen kiezen? Waarmee je de student direct aan het denken zet over eigenschappen van materialen.
Dit is “van buiten naar binnen’ leren. Studenten hebben op deze manier ook een directe kapstok om bestaand kennis te activeren en hier nieuwe kennis aan vast te maken. Ze kennen al materialen en kunnen ook bedenken waar een autobumper aan moet voldoen.
Waarom dit principe voor docenten lastig kan zijn, is denk ik de overtuiging dat je eerst voldoende kennis moet hebben om goed te kunnen toepassen. Dat is ook waar. En die kennis komt in “van buiten naar binnen” aan de orde. Alleen het leerproces steken we op een andere manier aan.
2. Ontwerpen vanuit het leren van de student
Ontwerpen ‘vanuit het leren” ligt dicht tegen van ‘buiten naar binnen’ leren aan. Docenten zijn gewend om lessen te bouwen op basis van de inhoud van een vak. Vaak ook op basis van een methode of leerboek.
Zij voelen zich verantwoordelijk voor het feit dat ‘alles aan bod moet komen’ voor het examen. En zijn daardoor minder geconcentreerd op de andere kant van het proces: wat leert de student nu precies? Ofwel: als de kennis is overgedragen wat heeft de studenten dan geleerd? Is het wat de docent voor ogen had? De kennisoverdracht en het leerproces zijn helaas niet 1 op 1 hetzelfde.
Als ontwerper van onderwijs is het nodig om in de schoenen van de student te gaan staan. En te bedenken: wat zijn denkstappen die de student moet zetten om bij het einddoel te komen? We krijgen hierbij hulp vanuit de leespsychologie. om deze stappen vorm te geven (Zie bijvoorbeeld “Wijze lessen” (Tim Surma en Paul Kirschner).
Interessant is ook altijd de vraag wat studenten moeilijk vinden. Daar schuurt het? Hier zit vaak een denkstap voor studenten die extra aandacht behoeft.
Dus: ontwerp het leren van “buiten naar binnen” en loop een poosje in de schoenen van de student!